کاوش موضوع امام خمینی
صفحه اصلی
امام خمینی
سید روح‌الله خمینی (زاده‌شده به نام سید روح‌الله مصطفوی؛ ۱ مهر ۱۲۸۱ – ۱۳ خرداد ۱۳۶۸) روحانی و سیاستمدار ایرانی بود که از سال ۱۳۵۸ تا زمان مرگ در سال ۱۳۶۸ به‌عنوان نخستین رهبر جمهوری اسلامی ایران فعالیت کرد. او همچنین به‌عنوان یکی از مراجع تقلید شیعیان دوازده‌امامی شناخته می‌شد. خمینی انقلاب ۱۳۵۷ را رهبری کرد که به پایان نظام شاهنشاهی ایران انجامید و سپس نظام جمهوری اسلامی ایران را از طریق همه‌پرسی پایه‌گذاری کرد. از نظر ایدئولوژیک، خمینی یک اسلام‌گرای شیعه بود و دیدگاه‌های مذهبی و سیاسی او با عنوان خمینیسم شناخته می‌شوند. نوآورانه‌ترین جنبهٔ نظام سیاسی طراحی‌شده توسط او نظریه ولایت فقیه بود که بر نقش علما به‌عنوان عالی‌ترین مراجع سیاسی و حقوقی در حکومت تأکید داشت.
خمینی در حوزهٔ علمیه به تحصیل فقه، فلسفهٔ اسلامی و عرفان پرداخت و در سال ۱۳۱۳ به اجتهاد رسید. به‌گزارش ساواک وی اجازهٔ اجتهاد خود را از عبدالکریم حائری یزدی دریافت کرد. به روایت دیگر، او نه از کسی اجازهٔ اجتهاد گرفته و نه به کسی چنین اجازه‌ای داده است. او به مخالفت با سیاست‌های محمدرضاشاه، به‌ویژه انقلاب سفید و اعطای حق رأی به زنان توسط شاه پرداخت. همچنین، به‌دلیل متهم کردن شاه به پیروی از سیاست‌های اسرائیل و ایالات متحده، در سال ۱۳۴۲ خورشیدی به مدت ۱۰ ماه زندانی شد و سال بعد، به‌دلیل سخنرانی علیه اعطای کاپیتولاسیون به مستشاران نظامی آمریکایی، تبعید شد. وی در ۱۴ سال تبعید، پیگیر اوضاع سیاسی ایران بود، با ارسال پیام و اعلامیه، اسلام‌گرایان و مخالفان را رهبری می‌کرد و به تدوین نظریهٔ ولایت فقیه — که اصول آن تا پیش از انقلاب برای مردم ناشناخته ماند — پرداخت. وی در آخرین روزهای منتهی به پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، به‌عنوان رهبر آن، شورای انقلاب و دولت موقت را تشکیل داد. پس از خروج شاه از ایران، در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷، خمینیِ به ایران بازگشت و در ۲۲ بهمن انقلاب پیروز شد.
با فرمان خمینی، کمیتهٔ امداد، جهاد سازندگی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نهضت سوادآموزی، سازمان بسیج مستضعفین، و شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شدند. در دوران رهبری او، جنگ هشت‌ساله‌ای میان ایران و عراق آغاز شد. به‌منظور تحکیم نظام، چندهزار نفر از زندانیان عقیدتی-سیاسی به‌دستور او در سال ۱۳۶۷ اعدام شدند. او تلاش کرد روابط خوبی بین سنی‌ها و شیعیان برقرار کند، هرچند در خفا اهل سنت را بدعت‌گذار می‌دانست و سیاست سنی‌ستیزانه‌ای را در منطقه دنبال می‌کرد. مراسم خاکسپاری خمینی در سال ۱۳۶۸ با حضور بیش از ۱۰ میلیون نفر، در کتاب رکوردهای گینس به‌عنوان بزرگ‌ترین تشییع جنازهٔ تاریخ از نظر درصد جمعیت شرکت‌کننده ثبت شد.
خمینی «چهرهٔ نمادین اسلام شیعه در فرهنگ عامهٔ غرب» توصیف شده است. مجلهٔ تایم در سال ۱۹۷۹ میلادی، وی را به‌عنوان شخص سال انتخاب کرد. همچنین در سال ۱۹۹۹، خمینی جزو فهرست تایم از ۱۰۰ شخصیت تأثیرگذار قرن بیستم میلادی بود. به عقیدهٔ نیکی کدی، با انقلاب ایران انتظار همگانی برای آزادی و برابری اجتماعی نسبت به زمان شاه برآورده نشد. یرواند آبراهامیان، برخلاف آن که عده‌ای که خمینی را یک روحانی سنتی می‌دانند، او را از لحاظ نظریهٔ سیاسی و استراتژی عوام‌گرایی مذهبی خود، نوآور مهمی در ایران تلقی می‌کند.
خمینی به‌دلیل اعمالی چون نقض حقوق بشر ایرانیان، از جمله کشتار مخالفان و اعدام هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷، و مسائلی مثل فتوای قتل سلمان رشدی مورد انتقاد است. به‌گفتهٔ نیویورک تایمز، او دموکراسی را برابر با «فاحشه‌گری» می‌دانست. مجازات ایرانیان به‌دلیل اتهاماتی چون «توهین به خمینی» امری معمول در جمهوری اسلامی است. پس از پیروزی انقلاب، حکومت جمهوری اسلامی کیش شخصیتی حول محور خمینی شکل داد.... بیشتر در ویکی پدیا
